Bursa Shqiptare e Energjisë Elektrike (ALPEX), e cila nisi aktivitetin e saj tregtar në fund të vitit 2023, po konsolidohet me shpejtësi, si një mekanizëm transparent dhe efikas për tregtimin e energjisë elektrike në Shqipëri dhe në rajon.
Të dhënat për periudhën janar–korrik 2025 tregojnë se në këtë platformë janë realizuar transaksione me vlerë totale rreth 116 milionë euro, një shifër e konsiderueshme për një treg ende të ri. Volumi prej 116 milionë euro transaksione në vetëm shtatë muaj tregon se Bursa Shqiptare e Energjisë ka kaluar fazën fillestare dhe po shndërrohet në një instrument kyç për transparencën dhe liberalizimin e tregut.
Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024, vëllimi i tregtisë është rritur me mbi 40 përqind, duke reflektuar rritjen e besimit të operatorëve dhe prodhuesve privatë të energjisë tek ALPEX. Në muajin korrik 2025, vetëm tregu ditor i ALPEX regjistroi mesatarisht mbi 25 GWh energji të tregtuar, duke e vendosur Shqipërinë në një linjë krahasuese me bursat e në gjuhën teknike tjera të reja të rajonit, si MEMO e Maqedonisë së Veriut, SEEPEX, etj.
Tregu ditor ( “day-ahead market”) ka qenë segmenti më i rëndësishëm i bursës, ku janë realizuar mbi 85 përqind e shitberjeve të energjisë. Tregu brenda ditës (në gjuhën teknike “intraday market”), i cili lejon balancimin në kohë reale të energjisë, ka nisur të gjenerojë interes në rritje, sidomos gjatë muajve me prodhim të lartë nga burimet hidrike.
Operatorët kryesorë të ALPEX janë KESH, OSHEE Group, si dhe një numër i konsiderueshëm kompanish private prodhuese nga burime hidrike dhe fotovoltaike. Bursa shqiptare ka filluar të tërheqë edhe aktorë rajonalë, kryesisht nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut, duke rritur integrimin e tregjeve të energjisë në Ballkan.
Çmimi mesatar i energjisë në ALPEX gjatë periudhës janar–korrik 2025 ka qenë 91 euro/MWh, më i ulët se mesatarja evropiane, kryesisht për shkak të kushteve të favorshme hidrike në vend. Krahasuar me vitin 2022, kur tregjet rajonale regjistruan çmime të larta të shkaktuara nga kriza energjetike globale, ky stabilitet paraqet një përmirësim për konsumatorët dhe bizneset tek ne.
Rritja e transaksioneve në ALPEX po ul gradualisht varësinë nga marrëveshjet bilaterale jo-transparente, duke e bërë tregun tonë më të hapur dhe konkurrues. Bursa po ofron gjithashtu sinjale reale të tregut për çmimin e energjisë, të cilat ndihmojnë në planifikimin më të mirë të investimeve të reja në sektor.
ALPEX ofron një platformë të hapur dhe transparente ku çmimi i energjisë formohet nga oferta dhe kërkesa, duke reduktuar hapësirën për marrëveshje jo-transparente. Kjo i jep mundësi operatorëve privatë të hyjnë në treg në kushte të barabarta, duke nxitur konkurrencën dhe duke ulur kostot për konsumatorin final.
Nga ana tjetër, përmes bursës, Shqipëria siguron të dhëna të qarta mbi çmimet dhe volumin e energjisë, të cilat janë thelbësore për planifikimin e politikave publike dhe investimeve private. Investitorët në energji të rinovueshme, sidomos në fotovoltaikë dhe erë, mund të bazojnë vendimet e tyre në një treg që reflekton realisht çmimin e energjisë.
Një treg i organizuar si ALPEX lejon po ashtu edhe balancimin më efikas të prodhimit dhe konsumit, duke reduktuar rreziqet e mungesës së furnizimit. Bursa shqiptare po lidhet gjithnjë e më shumë me operatorët e rajonit, çka do të thotë se Shqipëria mund të importojë apo eksportojë energji në mënyrë më fleksibël, në raste krize.
ALPEX është konceptuar si bursë e përbashkët mes Shqipërisë dhe Kosovës, duke shërbyer si një hap i parë drejt integrimit të plotë të tregjeve energjetike të Ballkanit. Funksionimi i saj përputhet me standardet e Entso-E dhe direktivat e Bashkimit Evropian, duke e afruar Shqipërinë me tregun e përbashkët energjetik evropian.
Tradicionalisht, energjia tek ne është tregtuar përmes kontratave bilaterale jo gjithmonë transparente. ALPEX e ndryshoi këtë realitet, duke ofruar një mekanizëm publik, ku çdo operator ka mundësi të konkurrojë për të blerë apo shitur energji në kushte të barabarta. Duke siguruar çmime më të qëndrueshme dhe konkurruese, bursa ndihmon në stabilizimin e tregut dhe uljen e kostove për bizneset dhe familjet.
Rëndësia e ALPEX shkon përtej shifrave të tregtisë së energjisë. Bursa është një instrument strategjik për rritjen e besimit të investitorëve, forcimin e sigurisë energjetike dhe përshpejtimin e integrimit rajonal dhe evropian të Shqipërisë.
Bursa Shqiptare e Energjisë Elektrike (ALPEX) përfaqëson një prej reformave më të rëndësishme strukturore të dekadës së fundit në sektorin energjetik shqiptar. Sfida e saj kryesore mbetet rritja e pjesëmarrjes së aktorëve privatë, zhvillimi i produkteve të reja financiare të tregut dhe integrimi i plotë rajonal, të cilat do të vendosin ALPEX në një rol qendror për sigurinë energjetike të vendit dhe të gjithë Ballkanit.
