Raporti i Departamentit Amerikan të Shtetit për vitin 2025 zbardh klimën e investimeve në Shqipëri, duke evidentuar mundësitë dhe pengesat kryesore.
Shqipëria po hyn në një etapë të re zhvillimi ekonomik dhe integrimi evropian, duke u shndërruar gjithnjë e më shumë në një destinacion të rëndësishëm për investitorët e huaj.
Sipas “Investment Climate Statement 2025” të publikuar nga Departamenti i Shtetit i SHBA, vendi regjistroi një Prodhim të Brendshëm Bruto prej 25 miliardë dollarësh në vitin 2024 dhe një rritje ekonomike prej 4 për qind, e nxitur kryesisht nga turizmi dhe sektori i pasurive të paluajtshme.
Inflacioni u ul në 2.2 për qind, duke hyrë në objektivat e Bankës së Shqipërisë, ndërsa borxhi publik ndaj PBB-së ra në 55 për qind, falë konsolidimit fiskal, politikave të kujdesshme monetare dhe rritjes së të ardhurave nga taksat.
Këta tregues dëshmojnë për një stabilitet makroekonomik që e bën vendin më të besueshëm për kapitalin ndërkombëtar.
Në planin politik dhe institucional, Shqipëria ka përfunduar procesin e “screening”-ut dhe tashmë ka hapur katër klasterë negociues me Bashkimin Evropian.
Qeveria synon që deri në verën e vitit 2025 të hapë të gjitha klasterët dhe të avancojë në të 33 kapitujt e negociatave, me objektivin ambicioz për ta përfunduar procesin e anëtarësimit deri në fund të dekadës.
Ky zhvillim e vendos vendin në një rrugë që jo vetëm rrit besimin e partnerëve ndërkombëtarë, por edhe e detyron atë të ndërmarrë reforma të thella strukturore për të arritur standardet e BE-së.
Investimet e huaja direkte kanë njohur nivele rekord, duke arritur në 1.71 miliardë dollarë në vitin 2024 dhe duke e çuar stokun e tyre në 16.7 miliardë dollarë.
Kapitali i huaj është përqendruar kryesisht në pasuri të paluajtshme, industri nxjerrëse, banka dhe sigurime, si dhe në industrinë përpunuese.
Vendet kryesore investuese janë Holanda, Zvicra, Kanadaja, Italia, Turqia dhe Austria, ndërsa prania amerikane është ende modeste, megjithëse në rritje, me 382 milionë dollarë të investuar deri në fund të vitit 2024.
Ligji për Investimet Strategjike, i miratuar që në vitin 2015, ka ofruar procedura të përshpejtuara dhe incentiva fiskale për sektorë si energjia, turizmi, bujqësia dhe teknologjia, duke nxitur projekte të reja, sidomos në fushën e turizmit.
Megjithatë, panorama e investimeve nuk është e gjitha pozitive. Shqipëria vazhdon të përballet me sfida të rënda që frenojnë potencialin e saj ekonomik.
Korrupsioni mbetet i përhapur, sidomos në gjyqësor, prokurime publike dhe administratë, ndërsa ekonomia informale përbën një pengesë të madhe për konkurrencën e ndershme.
Emigracioni masiv i të rinjve ka shkaktuar mungesë të fuqisë punëtore, veçanërisht në sektorin e turizmit dhe shërbimeve, duke detyruar bizneset të sjellin punëtorë nga vendet e Azisë Juglindore.
Pronësia mbi tokën dhe pasuritë e paluajtshme vijon të jetë një tjetër plagë e vjetër që krijon pasiguri për investitorët, me procese të gjata legalizimi, tituj të mbivendosur dhe kompensime të vonuara për pronat e sekuestruara gjatë periudhës komuniste.
Edhe përdorimi i kontratave të Partneritetit Publik Privat shpesh perceptohet si një praktikë që kufizon konkurrencën dhe favorizon aktorët lokalë.
Megjithatë, perspektiva për Shqipërinë mbetet premtuese.
Reformat në drejtësi, digjitalizimi i shërbimeve publike dhe përmirësimi gradual i treguesve të transparencës po japin shenjat e para të një ndryshimi real.
Nëse këto reforma vijojnë me vendosmëri dhe korrupsioni reduktohet ndjeshëm, Shqipëria mund të bëhet një qendër tërheqëse për investime të huaja në sektorë si energjia e rinovueshme, turizmi, bujqësia moderne, shëndetësia dhe teknologjia e informacionit.
Vendi ka potencialin të shndërrohet në një histori suksesi të rajonit, për sa kohë që sfidat e brendshme trajtohen me seriozitet dhe vizion afatgjatë.
