Sipas një raporti të fundit të Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, Shqipëria dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor janë më shumë se një shekull pas Bashkimit Europian në standardet e mjedisit dhe infrastrukturës.
Projekti Converge2EU vlerëson se, ndonëse në disa fusha si dixhitalizimi dhe shërbimet bazë janë shënuar përmirësime të lehta, në sektorët e mjedisit, energjisë dhe infrastrukturës diferenca mbetet dramatike dhe strukturale.
Raporti thekson se ndotja e ajrit, mungesa e sistemeve funksionale të riciklimit, mungesa e rrjeteve moderne të ujësjellësit dhe kanalizimeve, si dhe infrastruktura rrugore e amortizuar përbëjnë pengesat kryesore që mbajnë Shqipërinë larg standardeve europiane.
Por, përtej shifrave teknike, vëzhguesit ndërkombëtarë dhe ekspertët vendas e lidhin këtë prapambetje edhe me menaxhimin joefikas të fondeve publike dhe aferat korruptive që kanë karakterizuar projektet e mëdha infrastrukturore në dekadën e fundit.
Në shumë raste, projektet e ndërtimit të rrugëve, tuneleve apo segmenteve energjetike janë shoqëruar me kosto shumë më të larta se mesatarja rajonale, pa transparencë të plotë mbi kontratat, tenderat apo procedurat e prokurimit. Sipas analistëve, Shqipëria shpesh paguan dy deri në tre herë më shumë për kilometër rrugë krahasuar me vendet fqinje, pa një cilësi të krahasueshme të punimeve.
Në këtë kuadër, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë, e drejtuar prej vitesh nga Belinda Balluku, ndodhet në qendër të debatit publik për mënyrën se si menaxhohen fondet dhe prioritetet e investimeve.
Ndërkohë që Balluku shpesh e ka mbrojtur politikën e saj të investimeve si “të domosdoshme për modernizimin e vendit”, kritikat janë përqendruar në mungesën e auditimeve të pavarura, transparencës financiare dhe përdorimin e partneriteteve publike–private (PPP), që shpesh janë konsideruar si mekanizma të rrezikshëm për buxhetin e shtetit.
Ekspertët e Institutit të Vjenës rekomandojnë një strategji të qëndrueshme dhe të depolitizuar të zhvillimit infrastrukturor — me theks te energji të pastra, transport i gjelbër, menaxhim modern i mbetjeve dhe përdorim më efikas të fondeve të BE-së.
Në të kundërt, paralajmërohet se shpenzimet e fryra dhe mungesa e transparencës mund ta mbajnë Shqipërinë në një spirale të vonesave strukturore, ku integrimi europian mbetet vetëm një slogan politik dhe jo një realitet i prekshëm për qytetarët.
