Në një vit të karakterizuar nga pasiguri energjetike dhe rritje të kërkesës elektrike në rajon, Shqipëria ka arritur të ruajë një bilanc relativisht të qëndrueshëm, duke u renditur ndër vendet më pak të varura nga importet e energjisë elektrike në Ballkan.
Të dhënat për vitin 2024 tregojnë se vendi ka pasur import neto prej 334 GWh, që përfaqëson vetëm 4.6% të sasisë totale të energjisë në dispozicion për konsum final, një nivel që e pozicionon qartë përpara pjesës më të madhe të vendeve të rajonit.
Bilanci neto i importeve të energjisë elektrike (GWh)
Në aspektin sasior, Shqipëria mbylli vitin me 334 gigavat orë (GWh) neto importe energjie. Kjo e vendos vendin si importues të moderuar, ndjeshëm më poshtë se Maqedonia e Veriut, e cila kryeson listën e importuesve me 710 GWh, dhe Serbia, me rreth 520 GWh. Pas tyre vjen Gjeorgjia, me 180 GWh, ndërsa Qiproja ka arritur një bilanc tërësisht neutral me 0 GWh.
Në anën tjetër të spektrit, disa vende janë kthyer në eksportues të qëndrueshëm të energjisë. Mali i Zi shënoi një bilanc pozitiv prej –156 GWh, ndërsa Greqia kaloi në pozitë eksportuese me –307 GWh. Dy vendet që performojnë më mirë në këtë drejtim janë Turqia dhe Bullgaria, me bilance përkatësisht –985 GWh dhe –987 GWh, duke u konfirmuar si eksportuesit më të mëdhenj rajonalë të energjisë elektrike.
Këto të dhëna tregojnë se, ndonëse Shqipëria ende mbetet importuese neto, ajo ka arritur të ruajë një ekuilibër shumë më të mirë krahasuar me fqinjët veriorë, ndërkohë që po afrohet me vendet që tashmë kanë kaluar në bilanc pozitiv.
Importet neto si përqindje e konsumit final të energjisë
Në raport me sasinë e energjisë që përdoret për konsum final, Shqipëria paraqitet në pozicion të favorshëm. Vetëm 4.6% e energjisë së konsumuar në vend gjatë vitit 2024 është siguruar nga importet, çka e rendit Shqipërinë ndër ekonomitë më pak të varura nga furnizimi i jashtëm në Ballkan. Për krahasim, Maqedonia e Veriut mbuloi rreth 14% të konsumit të saj nga importet, Rumania 6.5%, dhe Gjermania 5.5%. Madje edhe vende më të zhvilluara, si Italia apo Portugalia, shfaqin varësi dukshëm më të larta — përkatësisht 17.4% dhe 20.4%.
Në rajon, Serbia dhe Gjeorgjia janë pothuaj neutrale me 1.7% dhe 1.4%, ndërsa Finlanda ka një nivel të ngjashëm me Shqipërinë, në 4.1%. Në rang më të gjerë europian, mesatarja e Bashkimit Europian për vitin 2024 ishte paksa eksportuese, me një bilanc neto prej –0.5%, ndërsa Greqia dhe Bullgaria dolën në pozicion eksportues respektivisht me –0.6% dhe –3.1%.
Këto shifra tregojnë se Shqipëria mbulon pjesën dërrmuese të kërkesës së saj me prodhim vendas, kryesisht hidroenergjetik, dhe se varësia nga importet është ndër më të ulëtat në rajon. Megjithatë, struktura aktuale e prodhimit e bën sistemin energjetik të ndjeshëm ndaj kushteve klimatike, veçanërisht në periudhat me reshje të ulëta.
Shqipëria në kontekstin rajonal
Rajoni i Ballkanit shfaq një kuadër energjetik të larmishëm. Maqedonia e Veriut vazhdon të jetë ndër importueset më të mëdha, me 14% të konsumit që vjen nga jashtë, ndërsa Serbia pothuaj ka arritur ekuilibrin midis prodhimit dhe konsumit. Në kontrast, Greqia, dikur importuese kronike, ka kaluar për herë të parë në pozitë eksportuese, e ndihmuar nga zgjerimi i kapaciteteve diellore dhe eolike. Turqia dhe Bullgaria mbeten eksportues strategjikë, duke përdorur avantazhet e tyre teknologjike dhe gjeografike për të furnizuar vendet fqinje. Në këtë kuadër, Shqipëria përfaqëson një rast të veçantë të pavarësisë energjetike të bazuar kryesisht në hidrocentrale, por që kërkon diversifikim për të qenë më e qëndrueshme afatgjatë.
/Përshtati nga Euronews, ekofin.al
