Që në lashtësi, njerëzit kanë ndryshuar mjedisin e tyre. Qytetet, bujqësia dhe rrugët kanë zgjeruar ndikimin tonë deri në tejkalimin e kufijve natyrorë të planetit, duke nxitur frikën për ndryshimet klimatike dhe zhdukjen e shumë specieve.
Por matja e saktë e ndikimit njerëzor në zhdukjen e specieve mbetet e vështirë. Projekte si ato të kompanisë Colossal, që synojnë ringjalljen e disa llojeve të zhdukura, japin shpresë simbolike, por janë si pika në oqean përballë humbjes së biodiversitetit.
Toka ka përjetuar pesë shfarosje masive të shkaktuara nga katastrofa natyrore, dhe disa shkencëtarë mendojnë se e gjashta ka filluar tanimë, këtë herë nga dora e njeriut. Por a jemi vërtet në prag të një kolapsi global, apo tabloja është më e ndërlikuar?
Një shfarosje masive nënkupton humbjen e të paktën 75% të specieve brenda më pak se dy milionë vjetësh, një periudhë e shkurtër në kohë gjeologjike. Edhe pse njerëzit nuk kanë shkaktuar ende një humbje të tillë, disa ekspertë besojnë se ndikimi ynë është tashmë krahasueshëm në shkallë më të vogël.
Sidoqoftë, profesori John Wiens nga Universiteti i Arizonës paralajmëron se ky përfundim mund të jetë i nxituar. Ai thekson se ritmet e zhdukjes ndryshojnë shumë në varësi të periudhës kohore: ajo që duket alarmante në disa shekuj mund të zbehet në miliona vjet. Ai shton se humbja e një gjinie është më dramatike se e një specieje të vetme, pasi zhduket një degë e tërë e historisë evolucionare.
Në një studim të fundit, Wiens dhe studentja Kristen Saban analizuan të dhënat e 500 viteve të fundit përmes listës së IUCN dhe gjetën se janë zhdukur 102 gjini, 10 familje dhe 2 lloje, rreth 900 specie. Megjithatë, kjo përbën më pak se gjysmë për qind të të gjitha gjinive të njohura, dhe ritmi i humbjes ka rënë ndjeshëm gjatë shekullit të fundit.
Këto gjetje bien ndesh me paralajmërimet e shkencëtarëve që flasin për një shfarosje masive të ardhshme. Një tjetër problem është mungesa e të dhënave: ne nuk dimë sa specie ekzistojnë saktësisht, vlerësimet variojnë nga dy milionë në disa trilionë. Për më tepër, disa specie të zhdukura janë zbuluar sërish, si insekti “Lord Howe” në Australi.
Shkencëtarët që mbështesin idenë e një shfarosjeje të gjashtë theksojnë se të dhënat janë të njëanshme: shumica e gjitarëve dhe zogjve janë studiuar, por shumë pak nga jovertebrorët, që përbëjnë mbi 90% të specieve. Humbja e tyre do ta ngrinte ndjeshëm normën e zhdukjes. Amfibët janë veçanërisht të rrezikuar, një e treta e tyre kërcënohet me zhdukje.
Wiens pranon se njerëzit po shkaktojnë zhdukje mbi nivelet natyrore, por preferon ta quajë “krizë zhdukjeje”, jo “shfarosje masive”. Ai thekson se çdo zhdukje është gabim moral, pavarësisht pasojave për njerëzit.
Sipas tij, rënia e ritmeve të zhdukjes në shekullin e fundit mund të jetë shenjë që përpjekjet për ruajtjen e natyrës po japin fryte. Pavarësisht debatit, një gjë mbetet e qartë: veprimi njerëzor mund të bëjë ende ndryshim në të ardhmen e jetës në Tokë.
/Discover Magazine – Syri.net
