Analiza e COP30: Trefishimi i energjive të rinovueshme, dyfishimi i efikasitetit dhe ulja e metanit do të reduktonin ndjeshëm rritjen e temperaturave këtë shekull.
Qëndrimi te tre premtimet kryesore për klimën – për energjitë e rinovueshme, efikasitetin energjetik dhe metanin – do të shmangte pothuajse 1°C ngrohje globale dhe do t’i jepte botës shpresë për të evituar kolapsin klimatik, sipas një analize të publikuar në samitin Cop30.
Qeveritë janë zotuar tashmë të trefishojnë sasinë e energjisë së rinovueshme deri në vitin 2030, të dyfishojnë efikasitetin energjetik në nivel global dhe të bëjnë shkurtimet e nevojshme të emetimeve të metanit.
Nëse këto premtime mbahen – gjë që mbetet ende një pikëpyetje e madhe, edhe pse vendet po takohen këtë javë në Brazil për bisedimet mbi krizën klimatike – atëherë kjo do të ishte një “ndryshim i lojës”, duke ulur me 0.9°C rritjen e pritshme të temperaturave këtë shekull, sipas koalicionit Climate Action Tracker.
Vetëm vendet e G20-s, nëse i zbatojnë këto masa, do të reduktonin emetimet globale të gazeve serrë me 18 miliardë tonë në vitin 2035 – mjaftueshëm për të ulur me një të tretën ritmin e ngrohjes globale gjatë dekadës së ardhshme dhe për ta përgjysmuar deri në vitin 2040.
Bill Hare, drejtor ekzekutiv i Climate Analytics, një nga organizatat që hartuan raportin, u shpreh: “Nëse qeveritë i arrijnë këto objektiva deri në vitin 2035, kjo do të ishte një ndryshim i vërtetë i lojës, duke ngadalësuar shpejt ritmin e ngrohjes në dekadën e ardhshme dhe duke ulur ngrohjen globale këtë shekull nga 2.6°C në rreth 1.7°C.”
Kjo shifër i afrohet objektivit të kufizimit të ngrohjes globale në 1.5°C mbi nivelet paraindustriale, që qëndron në thelb të Marrëveshjes së Parisit 2015. Hare shtoi: “Rezultatet janë vërtet mbresëlënëse. Do të ishte përmirësimi i parë i madh dhe një hap gjigant përpara.”
Ndalimi i shpyllëzimit është një tjetër premtim klimatik që ende nuk është përmbushur. Ai është thelbësor për të shmangur uljen e mëtejshme të “thithëseve të karbonit” të planetit, të cilat përthithin dioksidin e karbonit nga atmosfera dhe balancojnë emetimet e mbetura nga karburantet fosile.
Hare tha se këto objektiva janë negociuar tashmë dhe tani thjesht duhet të zbatohen: “E gjithë theksia e këtij Cop-i është te zbatimi, kështu që palët duhet të nisin punën.”
Premtimet për të trefishuar energjitë e rinovueshme dhe për të dyfishuar efikasitetin energjetik u morën në Cop28 në Dubai në vitin 2023. Që atëherë, investimet globale në energji të rinovueshme janë rritur, duke kaluar 2 trilionë dollarë vitin e kaluar, sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë – më shumë se dyfishi i investimeve në karburante fosile.
Sektori i energjisë së rinovueshme në Kinë ka njohur rritje të fuqishme, ndërsa India i arriti objektivat e saj pesë vjet përpara afatit falë investimeve të mëdha në energjinë diellore dhe atë me erë.
Por shkurtimi i metanit duket shumë më i vështirë. Më shumë se 160 qeveri janë formalisht të përfshira në premtimin global për metanin dhe supozohet të ulin emetimet me 30% deri në vitin 2030, krahasuar me vitin 2020.
Megjithatë, emetimet e metanit vazhdojnë të rriten dhe shumë vende janë kapur duke nënraportuar sasinë e tyre. Edhe detyrimi i vendeve që të kapin metanin nga operacionet e naftës dhe gazit – ose të mbyllin minierat e braktisura të qymyrit dhe puset e naftës për të ndaluar rrjedhjen e metanit – duket i pamundur, me Rusinë, Kinën dhe SHBA-në ndër fajtorët më të mëdhenj.
Hare tha: “Qeveritë duhet të fillojnë që tani me të gjitha premtimet. Pyetja reale është politike: a mund të rezistojnë ndaj presionit të industrisë së karburanteve fosile dhe a do të bien vendet e pasura dakord të rrisin mbështetjen financiare për vendet që e kanë të nevojshme?”
Në samitin Cop30 në Belém, qeveritë pritet të japin një përgjigje ndaj faktit se planet e tyre aktuale për uljen e emetimeve do të lejojnë që temperatura globale të rritet deri në 2.5°C, në vend të 1.5°C që kanë premtuar.
Të mërkurën, vendet pritnin një draft të ri nga presidenca braziliane, që do të trajtonte shumë prej këtyre çështjeve – si edhe çështjen e “tranzicionit larg karburanteve fosile”, premtuar gjithashtu në Cop28.
Disa vende shpresojnë të nisin procesin e hartimit të një rruge të qartë drejt heqjes së karburanteve fosile, por pritet të hasin në kundërshti të forta nga vendet prodhuese të naftës dhe aleatët e tyre.
Niklas Höehne nga Instituti NewClimate tha: “Ndryshimet në sistemin e energjisë do të ishin aq të mëdha nga trefishimi i energjive të rinovueshme, dyfishimi i efikasitetit dhe reduktimi i metanit, sa që do të nxisnin realisht tranzicionin larg karburanteve fosile.
“Po të shikoni shifrat, këto masa çojnë në ulje të konsiderueshme të përdorimit të karburanteve fosile deri në mesin e viteve 2030. Kjo do të ishte një hap i madh drejt zbatimit të marrëveshjes së bërë në rishikimin e parë global për të kaluar përfundimisht larg karburanteve fosile”.
