Që nga 6 nëntori 2025, Belémi është bërë qendra e vëmendjes për të gjithë planetin për dy javë. COP 30 po mbledh një numër rekord delegacionesh, dhjetëra krerë shtetesh dhe pjesëmarrje intensive të publikut. Presidenti Lula e transferoi qeverinë në kryeqytetin e Pará-s, duke simbolizuar angazhimin e Brazilit ndaj Amazonës dhe të ardhmes së klimës globale.
Në tre zonat e konferencës Blu, Jeshile dhe e Verdhë (kjo e fundit i dedikohet aktiviteteve paralele dhe mobilizimit të shoqërisë) debatet janë intensive. Por ajo që është në lojë shkon përtej krizës klimatike: bëhet fjalë për ndërtimin e një modeli të ri qytetërimi, të aftë për të përmbushur 17 Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm (SDG) dhe për të siguruar një të ardhme dinjitoze për brezat e ardhshëm.
Modeli aktual socio-ekonomik, i cili na ka sjellë në këtë pikë, tregon shenja të qarta shterimi. Ai përqendron të ardhurat në një mënyrë të turpshme, thellon pabarazitë dhe konsumon burimet e kufizuara të planetit me një ritëm të paqëndrueshëm.
Prandaj, përballimi i emergjencës klimatike është vetëm hapi i parë. Sfida e vërtetë është të rimendojmë mënyrën se si prodhojmë, konsumojmë dhe jetojmë dhe, mbi të gjitha, të ripërcaktojmë se çfarë nënkuptojmë me progres.
Pesë fushat thelbësore që duhen trajtuar
Çfarë, në fund të fundit, nuk mund të lihet jashtë diskutimeve dhe vendimeve të COP 30? Ekziston një sërë minimale angazhimesh që konferenca duhet t’i trajtojë seriozisht. Shpresohet që debatet të përparojnë, të paktën, në këto pesë fusha thelbësore:
Të promovohet një tranzicion i drejtë dhe një tranzicion i përshpejtuar nga lëndët djegëse fosile në energjitë e qëndrueshme, duke riorganizuar bazat prodhuese në mënyrë që ekonomitë me karbon të ulët të bëhen rregull dhe jo përjashtim – në të gjitha rajonet e planetit.
Të ndërpritet shpyllëzimi i pyjeve tropikale deri në vitin 2030, duke siguruar mekanizma të fuqishëm dhe të përhershëm për mbrojtjen, monitorimin dhe vlerësimin e këtyre ekosistemeve, të cilat janë thelbësore për ekuilibrin global të klimës.
Të konsolidohen instrumente efektive të financimit të klimës, duke siguruar që vendet në zhvillim të kenë burime të mjaftueshme për të kryer tranzicionin e tyre energjetik dhe për të përmbushur objektivat e zbutjes dhe përshtatjes.
Të zbatohen politika sociale dhe ekonomike për përshtatjen ndaj klimës së re, me një fokus të veçantë te popullatat më vulnerabël, të cilat tashmë po përballen me ndikimet e ndryshimit në jetën e tyre të përditshme.
Forconi multilateralizmin. Kriza klimatike nuk njeh kufij. Vetëm bashkëpunimi i fortë ndërkombëtar, i bazuar në besim, shkencë dhe marrëveshje detyruese, do të na mundësojë të përballemi me një sfidë globale siç është ngrohja globale.
Çdo vend po i përqendron përpjekjet e tij në disa nga këto pika kyçe në negociatat e tij. Në rastin e Brazilit, ruajtja e pyjeve dhe ndërprerja e shpyllëzimit është padyshim ndër prioritetet, ashtu siç është edhe debati mbi financimin e ndryshimeve klimatike.
Vendet evropiane, nën presionin e krizave ekonomike dhe shpenzimeve në rritje për mbrojtjen, kanë tendencën të shmangin çështjen e financimit – pikërisht çështjen për të cilën po sfidohen më shumë nga vendet në zhvillim. Nga ana e tyre, prodhuesit kryesorë të naftës kërkojnë të bllokojnë çdo përparim në diskutimet mbi reduktimin e shfrytëzimit dhe përdorimit të lëndëve djegëse fosile.
Siç mund të shihet, detyra që kemi përpara nuk është vetëm e vështirë: në shumë mënyra, është një mision vërtet i pamundur.
Disa arsye për optimizëm
Megjithatë, ka arsye për optimizëm. Po jetojmë në një moment unik në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Në vitet e fundit, ka pasur përparime të konsiderueshme në gjenerimin e energjisë së rinovueshme, në elektrifikimin e transportit dhe në uljen e shpyllëzimit në rajone të ndryshme të planetit. Sot, kostoja e prodhimit të energjisë diellore dhe të erës është përgjithësisht më e ulët se ajo e djegies së lëndëve djegëse fosile – gjë që po përshpejton tranzicionin global të energjisë me një ritëm të jashtëzakonshëm, duke gjeneruar përfitime ekonomike.
Emetimet globale të gazrave serrë po fillojnë të tregojnë shenja ngadalësimi, me një tendencë për t’u stabilizuar gjatë pesë viteve të ardhshme. Vende të tilla si Kina dhe India tashmë po përjetojnë rritje ekonomike që tejkalon rritjen e emetimeve të tyre – një shenjë premtuese e shkëputjes midis PBB-së dhe karbonit, një moment themelor drejt një zhvillimi vërtet të qëndrueshëm.
Megjithatë, NDC-të e reja (Kontributet e Përcaktuara Kombëtarisht) ende parashikojnë një rritje mesatare të temperaturës globale prej rreth 2.7 °C, shumë mbi objektivin e Marrëveshjes së Parisit .
Për Brazilin, ky skenar do të nënkuptonte një rritje prej 3.5 °C deri në 4 °C, e shoqëruar nga një rënie e ndjeshme e reshjeve – një kombinim që kërcënon produktivitetin bujqësor, rrit rrezikun e degradimit të pyjeve në Amazonë dhe mund ta transformojë Verilindjen në një rajon të thatë.
Ngjarjet ekstreme të motit do të bëhen më të shpeshta dhe intensive, dhe 8,500 kilometrat e vijës bregdetare të Brazilit do të përballen me ndikime serioze nga rritja e nivelit të detit. Kjo është një e ardhme që duhet ta shmangim me çdo kusht. Ne duhet ta ruajmë qëllimin e Marrëveshjes së Parisit për të kufizuar ngrohjen globale në 2.0 °C, mundësisht në 1.5 °C.
Detyra kryesore e COP 30 është e qartë: t’i japë fund epokës së lëndëve djegëse fosile dhe të përshpejtojë kalimin në një matricë energjie të pastër dhe me emetime të ulëta në të gjithë sektorët ekonomikë dhe vendet.
Brazili ka një mundësi historike për t’u bërë një fuqi e energjisë së qëndrueshme
Brazili, me potencialin e tij të gjerë për prodhimin e energjisë diellore dhe të erës, ka një mundësi historike për t’u bërë një fuqi energjetike e qëndrueshme me energji të lirë, të bollshme dhe të rinovueshme.
Asnjë vend në planet nuk ka potencialin e gjenerimit të energjisë diellore dhe të erës që kemi ne në Brazil. Ne mund ta vendosim vendin tonë në një pozicion lidershipi global në prodhimin e energjisë së qëndrueshme dhe të lirë.
Ne mund ta udhëheqim këtë transformim, duke lënë pas energjinë e shekullit të kaluar dhe duke nxitur një cikël të ri zhvillimi bazuar në burime të pastra.
Pesë pikat e listuara në fillim të këtij artikulli tregojnë rrugën përpara dhe përforcojnë urgjencën e veprimit me përgjegjësi të përbashkët dhe një vizion për të ardhmen.
Është inkurajuese të shohësh që Marrëveshja e Parisit është ende aktive dhe, për më tepër, e zbatueshme. Jo vetëm nga një këndvështrim teknik, por edhe nga ai ekonomik. Teknologjitë e nevojshme për të dekarbonizuar shumicën e sektorëve produktivë tashmë ekzistojnë, janë të provuara dhe, në shumë raste, tani janë më konkurruese sesa alternativat e bazuara në lëndë djegëse fosile.
Kriza klimatike me të cilën përballemi është, në fakt, shenja më e qartë se njerëzimi po kalon një tjetër tranzicion të madh historik, ashtu siç ndodhi në kohën e tyre me fundin e feudalizmit, Revolucionin Industrial dhe dy luftërat botërore të shekullit të 20-të. Tani, po shkojmë drejt një paradigme të re: një botë e udhëhequr nga 17 Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm (SDG), e cila është më e drejtë, mbështetëse dhe elastike.
Dekadat e ardhshme nuk do të jenë të lehta. Kalimi drejt qëndrueshmërisë do të kërkojë transformime të thella ekonomike, sociale dhe kulturore. Por nuk ka alternativë. Modeli aktual është i paqëndrueshëm dhe tashmë po tregon shenja lodhjeje, madje edhe në afat të shkurtër.
Prandaj, COP 30 përfaqëson një pikë kthese. Është koha për të punuar së bashku për të ndërtuar këtë shoqëri të re, e cila kombinon prosperitetin dhe ekuilibrin mjedisor. Koha për të filluar është tani dhe rruga në mënyrë të pashmangshme kalon nëpër Belém.
/theconversation.com
/Motilokal.com
