Disa shoqata, komunitete lokale dhe iniciativa qytetare nga Tomislavgradi, Livno dhe Kupresi kanë dërguar një letër të hapur kryetarit dhe këshillit komunal të Tomislavgradit, duke kërkuar ndalimin e menjëhershëm të ndërtimit të disa impianteve të energjisë së erës për shkak të rreziqeve serioze ligjore, hidrologjike dhe të sigurisë.
Në letër, VE Baljci është identifikuar si rasti më urgjent, ku punimet për transportin dhe montimin e turbinave të erës kanë filluar pa bazë ligjore, në tokë shtetërore dhe pa studime hidrologjike apo mjedisore. Të njëjtat shqetësime janë ngritur edhe për VE Tušnica, ku kërkohet ndalimi i menjëhershëm i të gjitha veprimeve. VE Oštrc, e vendosur pranë banesave në Mesihovina dhe në zonën e ndikimit të burimeve ujore të komunës së Tomislavgradit, konsiderohet gjithashtu projekt me rrezik të lartë.
Nënshkruesit e letrës theksojnë se të tre projektet – Baljci, Tušnica dhe Oštrc – bëhen mbi bazën e koncesioneve të shpallura të pavlefshme me ligj, pasi Ligji kantonal për koncesione i vitit 2004 u shpall i kushtetueshëm nga Gjykata Kushtetuese e Federatës së Bosnjës dhe Hercegovinës në vitin 2007. Si rrjedhojë, çdo punim në këto lokacione po zhvillohet pa bazë ligjore, duke detyruar autoritetet lokale të ndërmarrin veprime të menjëhershme.
Letra detajon rreziqet e veçanta hidrologjike në zonën e Baljcit, një shpat karstik ku uji nëntokësor rrjedh drejt tre sistemeve kryesore hidroenergjitike: Cetina, Livanjsko polje–Cetina dhe Rama–Neretva. Ndërtimi pa studime mjedisore dhe hidrologjike përbën kërcënim të menjëhershëm për burimet ujore dhe ekosistemet, me pasoja potencialisht të pakthyeshme në zonat poshtë.
Kërkesat e grupeve drejtuar komunës së Tomislavgradit përfshijnë:
- Ndalimin e menjëhershëm të transportit dhe montimit të turbinave në VE Baljci
- Ndalimin e përdorimit të rrugëve lokale për transport të rëndë drejt impiantit
- Pezullimin e përkohshëm të punimeve për shkak të rrezikut hidrologjik të lartë
- Kontroll dhe zbatim të masave në të gjitha nivelet dhe raportim ligjor te autoritetet
Kërkesa shtesë përfshijnë ndalimin e të gjitha veprimeve në VE Tušnica, mbrojtjen e burimeve ujore pranë VE Oštrc, vendosjen e zonave të mbrojtjes së ujit dhe kryerjen e studimeve të pavarura hidrologjike, mjedisore dhe cumulative, me pjesëmarrjen e publikut dhe ekspertëve të pavarur.
Letra paralajmëron se “linja e kuqe është kaluar” dhe i bën thirrje autoriteteve komunale të vendosin nëse do të mbrojnë tokën, ujin dhe banorët lokalë — ose do t’i lejojnë interesat private të vazhdojnë pa kontroll.
