Mes stuhisë së lajmeve të këqija në frontin e klimës, ja një rreze shprese: Erërat po ndryshojnë në favor të një revolucioni në energjinë bërthamore dhe Shtetet e Bashkuara janë të pozicionuara mirë për ta udhëhequr atë, nëse Presidenti Donald Trump do ta lejojë që kjo të ndodhë.
Mbështetja amerikane për energjinë bërthamore, e cila ra ndjeshëm pas aksidentit të Fukushimës në Japoni në vitin 2011, është rikuperuar kryesisht . Rreth 61 përqind e publikut tani e favorizon këtë teknologji, një nivel pothuajse rekord. Edhe shumë demokratë e identifikojnë atë si një burim thelbësor të energjisë së pastër dhe duan ta bëjnë më të lehtë ndërtimin e reaktorëve.
Guvernatorja e Nju Jorkut, Kathy Hochul, i tha së fundmi Wall Street Journal se ajo e ka mbështetur qëllimin e administratës Trump për të përmirësuar procesin e lejeve. “Pse duhet një dekadë?”, tha ajo, duke shtuar “kjo është arsyeja pse askush nuk po e bën këtë; barrierat janë shumë të larta.”
Rezistenca jashtë vendit po shkrihet gjithashtu.
Muajin e kaluar, Banka Botërore njoftoi se do t’i jepte fund ndalimit të saj prej dekadash për financimin e projekteve të energjisë bërthamore. Qeveria laburiste e Britanisë planifikon të investojë miliarda paund në projekte bërthamore. Edhe Gjermania, e cila braktisi energjinë bërthamore në vitin 2011 dhe mbylli të gjitha termocentralet e saj, po fillon të ndryshojë kurs: shumica e vendit tani mbështet energjinë bërthamore, dhe zyrtarët gjermanë kohët e fundit arritën një marrëveshje për të hequr dorë nga kundërshtimi i tyre ndaj legjislacionit të BE-së që do ta trajtonte energjinë bërthamore si të barabartë me energjitë e tjera të rinovueshme.
Energjia bërthamore, e cila mbetet burimi më i madh në botë i energjisë jo-karbon, do të jetë thelbësore për të luftuar ndryshimet klimatike. Reaktorët ofrojnë sasi të mëdha të gjenerimit të energjisë elektrike “gjithmonë të ndezur” që i nevojitet rrjetit.
Shtetet e Bashkuara janë prodhuesi më i madh në botë i energjisë bërthamore, por flota e saj e reaktorëve është zvogëluar ngadalë ndërsa termocentralet kanë filluar të dalin në pension. Me rritjen e kërkesës për energji elektrike, zhvillimet e reja bërthamore janë të domosdoshme.
Për fat të mirë, Trump e sheh veten si një kampion për energjinë bërthamore dhe zhvilluesit janë të etur të investojnë në projekte të përparuara bërthamore që premtojnë të jenë më të vogla dhe më të sigurta dhe të prodhojnë më pak mbeturina sesa reaktorët gjigantë të së kaluarës.
Vitin e kaluar, Kongresi miratoi një projektligj dypartiak që do të përshpejtonte procesin e gjatë të shqyrtimit të Komisionit Rregullator Bërthamor dhe do ta bënte më të lehtë për zhvilluesit të përsërisnin projektet e suksesshme të reaktorëve.
KKR-ja ka filluar të thjeshtojë procesin e miratimit; vitin e kaluar, ajo lëshoi një leje ndërtimi për një projekt të përparuar bërthamor në Tenesi muaj përpara afatit.
Trump kërkon të shfrytëzojë këtë moment. Shtëpia e Bardhë njoftoi së fundmi objektiva ambicioze për të filluar ndërtimin e 10 reaktorëve deri në vitin 2030 dhe për të katërfishuar kapacitetin total bërthamor të vendit deri në vitin 2050. Presidenti nënshkroi gjithashtu një sërë urdhrash ekzekutivë për të përshpejtuar procesin e shqyrtimit të sigurisë të NRC-së, për të rindërtuar zinxhirin e furnizimit me karburant bërthamor dhe për të ndihmuar kompanitë amerikane të eksportojnë teknologjinë e tyre jashtë vendit, gjë që do të nxiste industrinë.
Por ka një ndryshim midis shtytjes së NRC-së që të jetë më efikase, mund të duhet më shumë se një dekadë për të nisur një projekt bërthamor dhe shkatërrimit të rregullores së pavarur bërthamore. Trump shkarkoi Komisionerin e NRC-së Christopher Hanson, pavarësisht mbrojtjeve kundër shkarkimit të tij “pa shkak”. Presidenti udhëzoi agjencinë të punonte me Shërbimin DOGE të SHBA-së, ose Departamentin e Efikasitetit të Qeverisë, për të riorganizuar veten, duke shkaktuar frikën e reduktimit të stafit. Ai gjithashtu urdhëroi agjencinë të vendoste afate të shkurtra për të vlerësuar licencat dhe për të rishqyrtuar modelin e rrezikut që përdor për ekspozimin ndaj rrezatimit.
Pavarësia e agjencisë siguron që rregullatorët e saj t’i japin përparësi sigurisë mbi qëllimet politike. Kjo mbron publikun nga projektet e gabuara të reaktorëve dhe ndihmon në sigurimin e mbështetjes së qëndrueshme për projektet bërthamore.
Një kërcënim tjetër vjen nga Kongresi. Në dekadat e fundit, shumica e projekteve që fituan miratimin rregullator nuk u ndërtuan kurrë për shkak të kostove në rritje dhe konkurrencës nga gazi natyror i lirë.
Megjithatë, republikanët në Kongres po punojnë për të hequr gradualisht kreditë tatimore sipas Aktit të Reduktimit të Inflacionit që mund të ndihmojnë në arritjen e qëllimit të zhvillimeve. Kjo ka nxitur paralajmërime nga Guvernatori i Karolinës së Jugut, Henry McMaster, një republikan, se ndryshimet mund të shkatërrojnë një projekt në shtetin e tij.
Republikanët po kërkojnë gjithashtu të eliminojnë një program kredie në Departamentin e Energjisë për projektet e energjisë së pastër, megjithëse versioni i Senatit do të krijonte një program kredie për “dominimin e energjisë” për projektet bërthamore.
Trump duhet të ushtrojë presion mbi Kongresin për të ruajtur programet bërthamore që mund ta ndihmojnë industrinë të hyjë në një fazë të re, dhe presidenti duhet të sigurojë që rregullimi bërthamor amerikan të mbetet i klasit botëror.
Përndryshe, energjia bërthamore e përparuar mund të mbetet energjia e së ardhmes për një kohë të pacaktuar.
