Qindra milje larg vijës bregdetare të populluar të Kinës, një kthesë e mprehtë në një lumë të largët të Himalajeve pritet të bëhet pjesa qendrore e një prej projekteve më ambicioze dhe më të diskutueshme, të infrastrukturës së vendit deri më sot.
CNN shkruan se një sistem hidroenergjetik me vlerë 168 miliardë dollarë pritet të gjenerojë më shumë energji elektrike se çdo sistem tjetër në botë, një ndihmë e madhe për Kinën, ndërsa ajo ecën me shpejtësi drejt një të ardhmeje ku automjetet elektrike dominojnë autostradat e saj dhe modelet e inteligjencës artificiale, të etura për energji, konkurrojnë për të tejkaluar rivalët ndërkombëtarë në kapacitete llogaritëse.
Udhëheqësi kinez Xi Jinping bëri thirrje që projekti të “avancohet me forcë, sistematikisht dhe në mënyrë efektive” gjatë një vizite të rrallë në fillim të këtij viti në Tibet, një rajon ku Pekini vazhdon të shtrëngojë kontrollin e tij në emër të rritjes ekonomike dhe stabilitetit. Ekspertët thonë se sistemi hidroenergjetik, i ndërtuar në rrjedhën e poshtme të lumit Yarlung Tsangpo në Tibet, do të jetë një vepër inxhinierike e pakrahasueshme me asnjë të ndërmarrë ndonjëherë.
Duke shfrytëzuar një rënie lartësie prej 2,000 metrash përmes hapjes së tuneleve në një mal, ai do t’i mundësojë Kinës të shfrytëzojë një lumë të madh në një rajon të njohur si kulla e ujit e Azisë, në një kohë kur qeveritë po e mprehin vëmendjen e tyre ndaj sigurisë së ujit.
Projekti mund të ndihmojë përpjekjet globale për të ngadalësuar ndryshimet klimatike, duke ndihmuar Kinën (tani emetuesin më të madh të karbonit në botë) të heqë dorë nga energjia e prodhuar nga qymyri. Por ndërtimi i tij mund të prishë gjithashtu një ekosistem të rrallë dhe të paprekur, si dhe shtëpitë stërgjyshore të banorëve indigjenë.
Dhjetëra milionë njerëz varen gjithashtu nga lumi në rrjedhën e poshtme në Indi dhe Bangladesh, ku ekspertët thonë se ndikimi i mundshëm në ekosistem, përfshirë peshkimin dhe bujqësinë, mbetet i pa studiuar mirë.
Titujt kryesorë të lajmeve në Indi e kanë quajtur tashmë projektin një “bombë uji” të mundshme – dhe afërsia e tij me kufirin e diskutueshëm Kinë–Indi e vë atë në rrezik të bëhet një pikë e nxehtë në një mosmarrëveshje territoriale që ka kohë që zien midis dy fuqive të armatosura bërthamore.
Pavarësisht këtyre rreziqeve, projekti mbetet i mbuluar nga sekreti, duke thelluar pikëpyetjet rreth një plani që tregon aftësitë e jashtëzakonshme teknike të Kinës dhe përpjekjen për energji të pastër, por edhe mungesën e transparencës së saj, edhe kur bëhet fjalë për një sipërmarrje me pasoja potencialisht të gjera.
Të dhënat rreth dizajnit të projektit – të përmendura si në raportet zyrtare dhe shkencore, ashtu edhe në informacionet me burim të hapur të përpiluara nga CNN – sugjerojnë një sistem kompleks që mund të përfshijë diga dhe rezervuarë përgjatë lumit Yarlung Tsangpo, si dhe një seri hidrocentralesh nëntokësore të lidhura me tunele, të cilat shfrytëzojnë energjinë ndërsa një pjesë e devijuar e lumit bën një rënie të ndjeshme të lartësisë.
“Ky është sistemi më i sofistikuar dhe inovativ i digave që planeti ka parë ndonjëherë,” tha Brian Eyler, drejtor i Programit të Energjisë, Ujit dhe Qëndrueshmërisë në qendrën e mendimit Stimson Center në Uashington. “Është gjithashtu më i rrezikshmi dhe potencialisht më i rrezikshmi.”
Kina nuk është dakord. Në një deklaratë për CNN, Ministria e saj e Punëve të Jashtme tha se projekti i ishte “nënshtruar dekadash kërkimesh të thella” dhe se “janë zbatuar masa të plota për sigurinë inxhinierike dhe mbrojtjen ekologjike për të siguruar që nuk do të ndikojë negativisht në zonat e poshtme të rrjedhës”.
“Që nga përgatitja fillestare dhe nisja zyrtare e projektit, pala kineze ka ruajtur gjithmonë transparencën në lidhje me informacionin përkatës dhe ka mbajtur linja të hapura komunikimi me vendet në rrjedhën e poshtme,” tha ministria, duke shtuar se “ndërsa projekti përparon”, Pekini do të “ndajë informacionin e nevojshëm me bashkësinë ndërkombëtare” dhe “do të forcojë komunikimin dhe bashkëpunimin me vendet e rrjedhës së poshtme”.
Projekti, thuhet më tej, “synon të përshpejtojë zhvillimin e energjisë së pastër, të përmirësojë jetesën lokale dhe të adresojë në mënyrë aktive ndryshimet klimatike”./euronewsalbania
